Het doorbraakproject Bermmaaisel richt zich op het circulair beheer van bermen en openbare ruimte in Rijnland en Zuid-Holland. Het doel is om de bermen op regionale schaal geharmoniseerd te beheren, de veerkracht van de ecologie (lokaal) te verbeteren en een ecologisch netwerk te creëren, waarbij de reststromen die van dit beheer afkomen ook hoogwaardig meervoudig tot grondstof worden ontwikkeld in een verwerkingshub. Hiermee dragen we bij aan een biodivers en circulair Zuid-Holland.

De afgelopen maanden hebben we met een groot consortium van aannemers, technologiebedrijven en overheidsinstanties samengewerkt aan de dry-run rondom hoogwaardige verwaarding van bermmaaisel. Het doel van de dry-run was niet alleen om nieuwe circulaire producten te maken uit bermmaaisel maar juist om de daarvoor nodige partijen samen te laten werken en noodzakelijke lessen voor de toekomst te leren. En, dat is gelukt! In deze blog sluiten we de dry-run van 2024 af. Maar we zijn nog niet klaar. Dit jaar pakken we het nog grootser aan in de Greenhub!

De Greenhub maaiselketen in 2025: een stap verder

Dankzij de dry-run hebben we veel geleerd en laten zien wat er nu al mogelijk is met bermmaaisel. Maar… de dry-run was slechts het begin. In het najaar van 2025 willen we dit succes herhalen en verder opschalen. We maken de stap van project naar hub. De ‘virtuele’ Greenhub wordt hierin een cruciale schakel: een platform waarin we het maaisel van aannemers koppelen aan de vraag naar bermmaaisel van verschillende producenten. Hiermee gaan we nog verder voorbij de pilots. Het biedt ons de mogelijkheid om bermmaaisel hoogwaardig te blijven verwerken en ons expertise en netwerk uit te bouwen tot de uiteindelijke realisatie van de hub.

In de maaiselketen van 2025 breiden we de toepassingen van bermmaaisel verder uit. Naast plaatmateriaal en isolatie kunnen andere biobased producten ontwikkeld worden. Momenteel onderzoeken we met SAM Panels de mogelijkheid om de kwaliteit van het verwerkte maaisel te verbeteren zodat het op nog meer manieren toegepast kan gaan worden. Onderdeel hiervan is het persen van het maaisel. Daarmee wordt ook de vloeibare fractie, ook wel ‘grassap’ genoemd, beschikbaar voor verwerking. Momenteel onderzoeken we of dit sap gebruikt kan worden als biostimulant in de land- en tuinbouw. Dit biedt extra kansen om de volledige waarde van bermmaaisel te ontsluiten en nog meer impact te maken.

We nodigen terreinbeherende organisaties (TBOs) uit om ook deel te nemen aan de maaiselketen. Met alle deelnemers bespreken we hoe we het proces het beste kunnen faciliteren zodat het goed aansluit bij de werkpraktijk van de deelnemers. Mocht u interesse hebben om deel te nemen, dan kunt u zich als TBO aanmelden via info@grondstoffencollectief.nl en als bedrijf via j.vanmil@spaakcs.nl.

Waarom ook alweer de dry-run? 

Ons project is er op gericht een hub voor grootschalige verwerking van bermmaaisel mogelijk te maken in regio Rijnland. In de Greenhub worden processen van verschillende partijen achter elkaar gezet en wordendoor middel van meervoudige verwaarding verschillende producten geproduceerd voor bodem en bouw. De waarde die we hiermee creëren maakt het mogelijk om bermen ecologisch te beheren. Op deze manier creëren we waarde voor economie, ecologie en de maatschappij. 

Zo’n hub staat er echter niet zomaar. Om de hub te realiseren zijn nieuwe vormen van samenwerking en organiseren nodig. Dit gaat gepaard met aannames, afstemming, praktische problemen, logistieke uitdagingen, afspraken over waarde, enzovoort. Kortom, om die kaarten op tafel te krijgen en daar de leerlessen uit te kunnen delen, is de afgelopen maanden de proef op de som genomen en de dry-run gestart met vijf verschillende aannemers, een aantal overheidsinstanties, een aantal technologie partijen en een afnemer. Het proefdraaien leert ons samenwerken als keten en levert belangrijke informatie over de kwaliteit van bermen en voor de businesscase van de Greenhub in Zuid-Holland. Tegelijkertijd biedt het de aannemers kans om het maaisel hoogwaardiger weg te zetten en biedt het boeren, bouw- en marktpartijen praktijkervaring om te werken met het materiaal. De eindproducten helpen ons om aan andere overheids- en marktpartijen te laten zien wat er kan en dat het kan.  

Van maaien tot bouwen

Eén van de belangrijkste uitkomsten van de dry-run is dat het is gelukt om alle verschillende partijen succesvol samen te laten werken. Dat is nog niet zo vanzelfsprekend. Eisen aan de levering van het maaisel waren nieuw voor de deelnemende aannemers. Toch is het door goede communicatie en samenwerking gelukt om 117 ton maaisel op te halen. Het maaisel is vervolgens ingekuild. Hierdoor blijft het maaisel langer houdbaar en kan gelijkmatig worden verwerkt, ook in periodes dat er minder of geen maaisel beschikbaar is. Het ingekuilde maaisel wordt verwerkt door SAM Panels. Zij zetten het om in biobased plaatmateriaal. VINK Bouw gaat deze platen komend jaar gebruiken in een nieuwbouwproject in de gemeente Leiden. Hiermee bewijzen we dat bermmaaisel niet alleen gecomposteerd of vergist hoeft te worden maar ook een hoogwaardige grondstof voor de bouw kan zijn.

Tijdens het project hebben we getest of de kwaliteit van het maaisel afhankelijk is van de locatie waar het geoogst wordt. Zo ontdekten we dat maaisel uit de veiligheidsstrook, direct langs de weg, meer vervuiling bevatte door bandenslijpsel en zwerfvuil. Daarentegen bleek volveldmaaisel, afkomstig uit bredere bermen verder van de weg, veel schoner en beter geschikt voor hoogwaardige verwerking. Dit inzicht helpt bij het ontwikkelen van efficiëntere sorteer- en verwerkingsmethoden. Daarvoor hebben we onder andere een Keuzehulp ontwikkeld die areaaleigenaren ondersteunt in de keuze voor de verwerkingsroutes van hun maaisel. Deze Keuzehulp presenteren wij tijdens het aankomende evenement op 22 mei. Meer informatie over dit evenement vind je hier.

Belangrijke lessen

Eén van de belangrijkste lessen uit dit traject is dat samenwerking cruciaal is. Door aannemers, verwerkers en afnemers bij elkaar te brengen, ontstaat er een ecosysteem waarin bermmaaisel daadwerkelijk een waardevolle grondstof wordt. Dit vraagt echter wel om structurele afspraken en een lange termijnvisie. De Greenhub kan hierin een centrale rol spelen door als coördinatiepunt te fungeren en te zorgen voor een soepele verwerking en distributie van het maaisel. Nog voor realisatie van een fysieke hub, speelt de Greenhub met het bij elkaar brengen van vraag en aanbod naar groene bijproducten daarmee al een belangrijk ‘virtuele’ hubfunctie.

Ook de rol van overheden is niet te onderschatten. Beleidsmakers kunnen de transitie naar circulair bermbeheer versnellen door in hun aanbestedingen eisen te stellen aan hoogwaardige verwerking en samenwerking. Daarnaast kunnen subsidies en stimuleringsmaatregelen helpen om innovatieve verwerkingsmethoden rendabel te maken.

Verder blijkt uit de dry-run dat de nieuwe maaiselketen ook daadwerkelijk helpt bij het verwezenlijken van de circulaire en ecologische doelen van de deelnemende partners.

Tot slot blijven we kijken naar hoe we aannemers beter kunnen ondersteunen bij het aanbieden van hun maaisel aan hoogwaardige verwerkers. Tijdens de dry-run zagen we dat sommige aannemers nog niet gewend waren om hun maaisel anders aan te bieden dan aan vergisters of composteerders. Door duidelijke richtlijnen en prikkels in te voeren, zoals kortingen op verwerkingskosten voor schoner aangeleverd maaisel, kunnen we de samenwerking verder verbeteren.

Blik op de toekomst: evenement op 22 mei

Op 22 mei presenteren we de resultaten van het doorbraakproject en blikken we vooruit op de verdere ontwikkeling van de Greenhub. Dit evenement biedt de gelegenheid om met ons in gesprek te gaan over de belangrijkste lessen, uitdagingen en kansen die we hebben geïdentificeerd. Daarnaast presenteren we het vervolg op het project en de inbedding van alle resultaten in de Actie-agenda ‘Greenhub Zuid-Holland – Kwaliteit in de gehele keten’. Deze Actie-agenda gaan we de komende jaren uitvoeren met veel van de ketenpartijen waar we de laatste jaren mee hebben samengewerkt. Onder aansturing van de stichting Greenhub bouwen we zo door aan de realisatie van de hub én aan een robuust netwerk waarin bermmaaisel structureel een hoogwaardige bestemming krijgt.